Środki unijne z Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa (POPC), które zostały udostępnione na budowę sieci w poprzedniej perspektywie finansowej UE, w dużej mierze przyczyniły się do powstania na polskim rynku nowej grupy podmiotów - operatorów hurtowych udostępniających łącza światłowodowe dostawcom usług internetowych ostatniej mili.
Na rynku pojawili się tacy gracze, jak: Nexera, Fiberhost (związany z Inea), Polski Światłowód Otwarty (w którym udziały ma operator sieci Play), Światłowód Inwestycje (połowę udziałów w spółce ma Orange), czy Tauron, Te spółki energetyczne dzięki środkom z POPC weszły w nowy obszar działalności.
Zasięg i inwestycje operatorów hurtowych w sieci światłowodowe
Jak podaje w raporcie o rynku telekomunikacyjnym w Polsce za 2023 r. Urząd Komunikacji Elektronicznej, otwarty dostęp hurtowy do sieci światłowodowych obejmował w Polsce w 2023 r. swoim zasięgiem 4,2 mln gospodarstw domowych.
Największy zasięg zaraportował Polski Światłowód Otwarty (3,7 mln) oraz Światłowód Inwestycje (1,7 mln). Operatorzy hurtowi nadal intensywnie inwestują w rozwój sieci, dlatego można przyjąć, że ich zasięg zbliża się do progu 5 mln. Orange podał niedawno, że na koniec 1 półrocza 2024 r. optyczna sieć, którą operuje hurtowy operator Światłowód Inwestycje docierała do prawie 1,9 mln gospodarstw domowych, a liczba obsługiwanych klientów końcowych na tej infrastrukturze przekroczyła poziom 500 tys.
Oznacza to, że przez pół roku operator ten dodał 200 tys. punktów adresowych do swego zasięgu. Docelowo Światłowód Inwestycje ma dysponować łączami obejmującymi 2,4 mln gospodarstw domowych (dostęp do około 0,7 mln został wniesiony przez Orange Polska z sieci zbudowanej wcześniej), co oznacza, że do dobudowania zostało mu jeszcze ok. 0,5 mln zasięgów, co ma się stać do 2025 r.
UKE podaje natomiast, że w 2023 r. światłowód dostarczany przez operatorów hurtowych sięgał już ponad 17 tys. miejscowości, czyli o ponad 1,5 tys. więcej niż rok wcześniej. Pod względem liczby miejscowości objętych zasięgiem sieci operatora hurtowego pierwsze miejsce należało do Fiberhost (9,7 tys.). 5 tys. miejscowości objęła zasięgiem Nexera.
Światłowód Inwestycje dotarł do aż 1,4 tys. miejscowości. Zwiększyła się także liczba budynków podłączonych do otwartych sieci szerokopasmowych, których w 2023 r. było ponad 2,3 mln. Najwięcej, bo aż 905,8 tys. obejmował swoją działalnością Fiberhost.
Na sieci hurtowników usługi świadczą zarówno operatorzy ogólnopolscy, jak: Orange, T-Mobile, Play, Plus, Netia czy Vectra, ale i lokalni ISP. Z danych UKE wynika, że najwięcej umów z partnerami detalicznymi miał Fiberhost, bo ponad 120, a następnie Nexera ok. 70 i Tauron pond 60.
Wyzwania lokalnych dostawców internetu w kontekście współpracy z operatorami hurtowymi
Jeśli chodzi o programy KPO i FERC to hurtownicy nie będą uczestniczyć w nich na taką skalę jak w przypadku POPC. Fiberhost mimo, że pierwotnie wygrał w konkursie dotacje na budowę infrastruktury w wielu obszarach, ostatecznie wycofał się z realizacji. Dużo rezygnacji zgłosiły też Nexera czy PŚO – firmy te będą budować sieci na nielicznych obszarach. Światłowód Inwestycje w konkursach nie startował, ale skutecznie robił to Orange, który także udostępnia swą sieć w hurcie.
Hurtownicy wolą obecnie rozbudowywać sieci z własnych środków, co daje im więcej elastyczności. PŚO, w którego zasięgu znajduje się obecnie ponad 3,8 mln gospodarstw domowych, prowadzi modernizacje sieci HFC odziedziczonej po UPC do sieci światłowodowej. Firma ta do 2028 roku planuje powiększyć swój zasięg o 2 mln nowych gospodarstw domowych, by docelowo objąć nim ponad 6 mln.
Kontrowersje wokół regulacji rynku usług hurtowych i roli UKE
Urząd Komunikacji Elektronicznej, regulator rynku telekomunikacyjnego, wspiera model hurtowy podkreślają często, że służy on rozwoju rynku i stwarza więcej możliwości wyboru klientom końcowym (na sieci hurtownika usługi może oferować kilku a nawet kilkunastu operatorów).
W środowisku lokalnych ISP można jednak usłyszeć często wątpliwości wobec działań hurtowników. Zarzucają często operatorem hurtowym, że ważniejsze są dla nich duże telekomy, które działają na znacznie większą skalę niż dostawcy lokalni. Można też usłyszeć głosy, że warunki w umowach hurtowych często uniemożliwiają mniejszym firmom skorzystanie z oferty (warunki w nich zawarte są dla nich w wielu aspektach niekorzystne).
Punktem spornym, który budzi zastrzeżenia nie tylko mniejszych operatorów, jest kwestia jak dużą swobodę przy zmianie warunków umów hurtowych i stawek za usługi, powinni mieć hurtownicy - Ci bowiem postulują np., by w te kwestie nie ingerował Prezes UKE i chcą mieć wolną ręką. To nie podoba się operatorom korzystającym z usług hurtowników.
