Choć technologia pędzi do przodu, a zapotrzebowanie na szybki i stabilny internet rośnie z roku na rok, rozbudowa sieci – zwłaszcza światłowodowej – wciąż napotyka na wiele przeszkód. Dotarcie z nowoczesną infrastrukturą do tzw. białych plam internetowych nadal jest dużym wyzwaniem dla operatorów.
To nie tylko kwestia finansów. Wiele projektów blokują skomplikowane procedury administracyjne i nieaktualne przepisy. Problemem są m.in. trudności w uzyskaniu prawa do dysponowania nieruchomościami, przez które mają przebiegać sieci. Barierą bywają też miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego (MPZP), które mogą zawierać zapisy uniemożliwiające budowę stacji telefonii komórkowych w danych miejscach lub ograniczające wysokość zabudowy – co w praktyce blokuje inwestycje telekomunikacyjne. Gdy planu zagospodarowania nie ma, konieczne jest uzyskanie decyzji lokalizacyjnej co może skutkować protestami mieszkańców.
Czasochłonne formalności i wysokie oczekiwania finansowe
Uzyskanie pozwoleń i zgód to jedna z najbardziej uciążliwych i czasochłonnych części procesu inwestycyjnego w telekomunikacji. Czas, jaki mija od momentu zlecenia prac do rozpoczęcia robót budowlanych, liczony jest zwykle w miesiącach. W skrajnych przypadkach może przekroczyć nawet rok.
Operatorzy muszą uzyskać zgody od wielu podmiotów – od urzędów i właścicieli infrastruktury technicznej, przez prywatnych właścicieli nieruchomości, po wyspecjalizowane jednostki, takie jak np. spółki kolejowe, Lasy Państwowe czy Wody Polskie. Procedury administracyjne są często zawiłe, niejednolite i rozciągnięte w czasie, co skutecznie spowalnia inwestycje.
Dodatkowym problemem są coraz częściej spotykane wygórowane oczekiwania finansowe właścicieli nieruchomości – w tym instytucji publicznych, np. samorządów. Dotyczy to m.in. opłat za dostęp do pasa drogowego, który operatorzy muszą wykorzystać do poprowadzenia sieci.
Stare problemy, nowe podejście – czy tym razem się uda?
Kilka miesięcy temu Anna Straszyńska, była prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej i minister cyfryzacji, a obecnie szefowa Instytutu Łączności, w rozmowie z agencją Newseria zwracała uwagę, że inwestycje telekomunikacyjne w Polsce wciąż napotykają te same bariery, co w latach 2006 czy 2010 - mimo że miała im przeciwdziałać tzw. megaustawa, czyli zestaw przepisów mających ułatwiać rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej. Choć ustawa była już kilkakrotnie nowelizowana, m.in. w 2016 i 2019 roku, kluczowe przeszkody nie zostały skutecznie usunięte.
Przepisy tzw. „megaustawy telekomunikacyjnej” przewidują m.in. ułatwiony dostęp operatorów do słupów energetycznych. W praktyce jednak nadal dochodzi do sytuacji, w których operatorzy sieci energetycznych żądają od inwestorów telekomunikacyjnych przedstawienia zgody właściciela gruntu, na którym stoi słup – jako warunku podwieszenia kabla. Tymczasem zgodnie z obowiązującymi przepisami, telekomunikacyjni inwestorzy nie mają takiego obowiązku. Mimo to, takie nieuzasadnione wymogi potrafią znacząco spowolnić realizację inwestycji.
Ministerstwo stawia na uproszczenie procedur
Ministerstwo Cyfryzacji liczy, że obecna sytuacja ulegnie poprawie dzięki kolejnej nowelizacji tzw. megaustawy telekomunikacyjnej. Projekt zmian ma zostać opublikowany w ciągu najbliższych kilku–kilkunastu dni i przekazany do 30-dniowych konsultacji społecznych. Celem nowelizacji jest przede wszystkim likwidacja barier administracyjnych i ograniczenie nadmiernej biurokracji, które utrudniają operatorom budowę szybkich sieci telekomunikacyjnych.
W tym celu projekt nowelizacji przewiduje zmiany aż w 11 ustawach, m.in. w Prawie budowlanym, Prawie o ruchu drogowym, Prawie ochrony środowiska, ustawie o gospodarce nieruchomościami czy ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Nowe obowiązki dla deweloperów – światłowód do każdego domu
Nowe przepisy mają objąć zarówno nowe, jak i remontowane budynki – zarówno jednorodzinne, jak i wielorodzinne, a także budynki użyteczności publicznej. Wśród propozycji znalazł się m.in. obowiązek zapewnienia infrastruktury światłowodowej w przypadku inwestycji deweloperskich w domy jednorodzinne – zarówno na terenie inwestycji, jak i w granicy działki. Obecnie taki obowiązek dotyczy wyłącznie budownictwa wielorodzinnego.
Ograniczenie stawek za dostęp do dróg
Zasady umieszczania urządzeń telekomunikacyjnych w pasie dróg publicznych mają objąć również drogi leśne i drogi wewnętrzne. Celem jest uregulowanie kwestii opłat na rzecz zarządców tych dróg, tak aby nie mogli oni narzucać zawyżonych stawek — co w przeszłości często się zdarzało.
Mniej chaosu, więcej cyfryzacji
Projekt nowelizacji przewiduje również wprowadzenie jednolitego, elektronicznego wniosku dotyczącego inwestycji w ultraszybki internet. Dokument ten ma obowiązywać we wszystkich urzędach, co pozwoli na przyspieszenie rozpatrywania spraw i uproszczenie procedur administracyjnych.
„Milcząca zgoda” w UKE – przyspieszenie decyzji
Nowe przepisy mają również wzmocnić postępowania przed Urzędem Komunikacji Elektronicznej. Wprowadzony zostanie szereg instrumentów znanych z ogólnego postępowania administracyjnego, które mają skrócić czas wydawania decyzji w sprawach dostępu do sieci światłowodowych. Projekt zakłada także zasadę tzw. „milczącej zgody” – jeśli urząd nie odniesie się do wniosku w ciągu 30 dni, uznaje się, że dokumentacja została uzgodniona. Nowe regulacje mają działać na korzyść inwestorów.
Projekt przewiduje również mechanizmy umożliwiające zaskarżanie i unieważnianie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz uchwał krajobrazowych, które blokują lub utrudniają realizację inwestycji telekomunikacyjnych na danym obszarze.
Lepsze warunki dla rozwoju sieci mobilnych
Z nowelizacji powinni skorzystać także operatorzy sieci komórkowych. Zakłada ona rozdzielenie procesu budowlanego dotyczącego lokalizacji konstrukcji nośnych sieci mobilnej od procesu „radiowego”, który obejmuje instalację urządzeń nadawczych. Dzięki temu ocena oddziaływania na środowisko ma być prowadzona na wcześniejszym, odrębnym etapie — środowiskowym, a nie dopiero na etapie budowlanym, jak miało to miejsce dotychczas. Obecne przepisy umożliwiają samorządom lub mieszkańcom blokowanie budowy infrastruktury sieci 5G poprzez zgłaszanie zastrzeżeń środowiskowych.
Ministerstwo Cyfryzacji podkreśla, że proponowana nowelizacja ma również na celu dostosowanie polskich przepisów do unijnego rozporządzenia Gigabit Infrastructure Act.
